Diyet nedir, ne değildir?

Çevremizde sıklıkla duyduğumuz cümlelerden biridir “Pazartesi diyete başlayacağım.” Bu cümleyi “Pazartesi perhize gireceğim” olarak değiştirdiğimde kafanızda oluşan şey muhtemelen ilk cümle ile aynı olacaktır. Çünkü günümüzde diyet ve perhiz kelimeleri sıklıkla aynı anlamda kullanılıyor. Peki, diyet ve perhiz kelimeleri birbiri yerine kullanılabilir mi, kullanılırsa ne olur?

Birçoğumuz “diyet” kelimesini yediklerimizi kısıtlayacağımız, kalori olarak oldukça düşük, belirli bir sürede onlarca kilogram kilo verebileceğimiz, biraz dişimizi sıkarsak sonrası bayram diyebileceğimiz bir program olarak algılıyoruz. Bu algının oluşmasında diyet kelimesinin Türkçeye geçiş şeklinin büyük bir payı var. Diyet kelimesi Yunanca “Diaita” dan türemiş. Diata “yaşam tarzı” anlamına geliyor. Perhiz ise kökeni Farsçaya dayanan bir kelime. “Hristiyan ya da Yahudilerin belirli günlerde et, yağ gibi yiyecekleri tüketmeden tuttukları oruç” ya da “Sağlığı korumak için beslenme düzeninde sınırlama” anlamlarını karşılıyor. Muhtemelen perhizin bizdeki yeri çok daha eski. Diyet kelimesini Türkçeye alırken perhiz olarak almışız. Tam karşılığı sağlığı korumak ya da düzeltmek amacı ile uygulanan beslenme düzeni, perhiz, rejim” olarak da geçiyor. Algımız perhiz üzerinden oluşmuş. Diyet deyince yediğimiz yiyecekleri kısıtlayacak bir program oluşuyor zihnimizde. Bu oldukça sakıncalı bir durum. Oysa diyet “sağlıklı beslenmeyi oturtacağımız bir yaşam tarzı, bir ritüel” anlamlarını karşılamalı. Yani, hayatımızın belirli döneminde tutup bırakabileceğimiz bir şey değil. Tüm hayatımız boyunca bizimle birlikte olan bir eylem. 

Özellikle hamilelik, bebeklik, çocukluk gibi özel dönemlerde bu algıyla daha fazla karşı karşıya kalıyoruz. “Sen daha çocuksun ne diyetiymiş” gibi cümleleri büyüklerimizden sıklıkla duyarız. Zihinde çocuğun ya da gebenin diyet ile birlikte daha az besleneceği ve vücudun zayıf düşeceği anlamı canlanıyor. Diyet kelimesini perhiz olarak düşündüğümüzde “yememek” anlamını birlikte getiriyor çünkü. Oysa özellikle bu dönemlerde sağlıklı, doğru besleniyor olmak oldukça mühim. 

Diyeti ancak doğru şekilde anlamlandırabilirsek genel sağlık hedeflerimize ulaşabiliriz. Diğer türlü dönemsel olarak “kilo alma-verme”den öteye gidemeyiz. Umarım, perhiz ve diyet kelimelerini birbirinden ayırır, diyet kelimesine hakettiği anlamı yükleriz. 

Sağlıklı günleriniz olsun.